Kerst het meest treurige feest.

Ik heb het nooit zo goed begrepen, maar voor mij was Kerst altijd een diep treurig feest. Niet altijd, niet toen ik nog een kleine jongen was en niets van grote-mensen-dingen afwist. Niet toen mijn opa nog leefde en met vredig lieve dominantie de emoties van de familieleden in toom wist te houden. Alleen al zijn aanwezigheid daarvoor was genoeg. Kerst is het feest dat ik meer dan 10 jaar listig wist te vermijden.

Mijn oma is een mensje van de dag geworden en alleen voor haar ga ik de kwelling met open vizier aan. Dit jaar zouden we wat vroeger van start gaan dus ik had gezegd om een uur of 5 s'avonds te arriveren. Thuis was ik mezelf verbluffend aan het tegenwerken en aan het treuzelkonten. Op de bijna verlaten snelweg ging mijn voiture ook al niet harder dan 120. Ik weet het, op het onbewuste niveau wilde ik het liefst thuisblijven, alleen met mijn katten en een steen op mijn hart. Maar ik had de moed niet. Een anderhalve uur later en een half uur te laat, druk ik de deurbel en na wat gestommel doet mijn moeder open. "aan de deur wordt niet gekocht" is haar opmerking. Nieuw is haar grap niet en nog minder leuk. Mijn moeder noemt dat humor, ik noem dat bitterheid. Ik kom binnen met de kadootjes onder de arm en zie tot mijn verbazing dat iedereen al aan het uitbuiken is. "je zou toch om vijf uur hier zijn" klinkt het verontschuldigend. Ik mompel nog iets van een mobiele telefoon en waarom men dan niet even belt en snel langs de volle tafel de serre in om mijn jas af te leggen. Bij mezelf vraag ik me af hoe het mogelijk is dat je om 5 uur afspreekt en dat er meteen ook om 5 uur gegeten moet worden. Ik begin met het begroeten van de nieuw vrijer van mijn zusje. Nerveus lacht hij me toe. Voor hem ben ik de messias die hem uit het spervuur van "humor" van mijn moeder houdt. Ik knuffel mijn oma geef mijn moeder een vluchtige kus en negeer haar vriend. Schijnbaar heeft hij instructies gekregen en pakt meteen zijn spullen om te vertrekken. Ik schuif aan en krijg meteen een vol bord eten. Mijn moeder begint meteen met een paar grappen over "Wim" de nieuwe vrijer van mijn zus. Hij draait ongemakkelijk op zijn stoel. Ik knipoog naar hem en maak een paar snedige opmerkingen richting mijn moeder. Zo de toon is gezet. Ik weet hoe ze normaal als een locomotief met haar cynisme iemand neerwalst, en ik kan me alleen maar voorstellen wat hij heeft moeten doormaken de afgelopen maanden.

Na het eten wordt mijn neefje wakker en springt als een bezetene op me, hij geeft me een warme knuffel waar ik helemaal van smelt. Ik fluister hem in zijn oortje dat zijn oom een paar heel mooie kadootjes heeft meegebracht. We zitten inmiddels met zijn allen in de woonkamer. De TV aan (gelukkig). Ik heb een hekel aan TV maar alleen op Kerstavond is het een bondgenoot. Ik schakel in mijn selectieve doofheidsmodus en staar onbewogen naar de bewegende beelden. Ondertussen begint mijn moeder alle verhalen uit het verleden op te rakelen. De nieuwe vrijer van mijn zus is de pineut. Onzeker en verlegen als hij is, is hij een gemakkelijk slachtoffer. Hij zit ook in een ongemakkelijke positie aangezien hij de TV niet kan zien. Hij kan alleen maar in de richting van mijn moeder kijken en daarmee is zijn lot bezegelt. Ik wist dit van te voren en koos zorgvuldig mijn plek uit. Ik besef ineens dat het de plek van mijn opa is en gniffel van binnen. Ik herinner mij ineens dat hij ook altijd voor "doof" speelde. De avond gaat snel voorbij dankzij de inhoudsloze tv-programma's met hoog entertainmentsgehalte. Het is tijd voor mijn zus om te gaan. Ik neem snel afscheid van mijn neefje en ze zijn weg. Ik sip een beetje aan de punch. Ik zit nu alleen met mijn omaatje en mijn moeder. Ai het is moelijk om haar nu nog te negeren. Ze praat nog over ditjes en datjes en zegt ineens: "Ik wil jou andere zus onterven". Ik schrik op. Ze noemt nooit haar naam. Ik had veel verwacht maar niet zo'n onderwerp op Kerstavond. Ik weet even een moment niet wat te zeggen. Ik begin over verdraagzaamheid en over stappen die haast omonkeerbaar lijken, over misverstanden en wijsheid en er nog eens goed over na te denken. Ik zie het gezicht van mijn moeder verharden. Ze begint over haar pijn over haar leven en haar eeuwige slachtofferrol. Ik sta op en ga naar het toilet. Even rust, even een vlucht. Ik kom terug en zeg hardop, "het is al laat en ik moet nog een eindje sturen". Ik pak mijn jas en geef mijn oma nog een warme knuffel. Al die tijd heeft ze stil gezeten en weinig gezegd. Ze wisselde af en toe een lieve lach naar me uit. Sinds mijn opa in haar armen stierf zit ze in een soort van emotionele dementie. Ik voel een traan opkomen. Gehaast pak ik mijn tas en geef mijn moeder gauw een kus. Ik draai de straat uit met Brian Ferry op de achtegrond, slave to love....